Синдромот на суво око е честа офталмолошка состојба. Различни физиолошки и фактори од средината доведуваат до развој на суво око. Тоа претставува мултифакториелна состојба, кај која освен зголемување на осмоларноста на солзниот филм, значајна улога имаат и ендокрините абнормалности, кои се еден од поттикнувачките фактори. Како и секој друг орган, површината на окото е под влијание на многу циркулирачки хормони и е под постојана повратна контрола (feed back) од овие медијатори. Жените, особено оние кои се во менопауза и имаат коморбидитети, се изложени на поголем ризик за развој на синдром на суво око и последователни негативни ефекти врз нивното севкупно здравје на очите.
Менопаузата е физиолошка промена не само на ендокриниот систем, туку и на целото тело на жената. Постои намалување на нивото на андрогени кај овие жени заедно со намалување на нивото на циркулирачкиот естроген. Ендогените нивоа на естроген се клучни за одржување на хомеостазата на окуларната површина кај жените во постменопауза. Суво око повеќе се јавува кај жените во постменопауза во споредба со мажите на таа возраст.
Површината на окото се состои од меѓусебно поврзани ткива со епителен континуитет. Се состои од рожницата, конјунктивата, солзната жлезда, помошните солзни жлезди, трепките, жлездите лоцирани во близина на трепките (Moll-ови и Zeis-ови), очните капаци вклучени во рефлексот на трепкање и назолакрималниот канал. Сите овие структури имаат континуиран епителен слој што се шири низ површините на рожницата, конјунктивата, жлездните структури и назолакрималниот канал. Овој епителен слој има единствено развојно потекло, а тоа е површинскиот ектодерм.
Окуларната површина работи како единствена функционална единица, со цел да овозможи мазна површина за оптимално функционирање на рожницата како рефрактивен интерфејс. Неколку хормони, вклучувајќи ги стероидите, тироидните хормони, витамин Д, пролактин, хормон за раст и многу други играат клучна улога во поддршката на морфологијата и функцијата на окуларната површина.
Ендокриниот систем влијае на сите ткива и клетки во човечкото тело. Окуларната површина е постојано изложена на циркулирачките хормони и ги експресира нивните специфични рецептори.
Андрогените имаат трофичен ефект врз растот и функцијата на Meibom-овите жлезди. Овие жлезди изразуваат mRNA на ензими одговорни за метаболизмот на тестостеронот до неговиот помоќен метаболит, дихидротестостерон. Андрогените ги стимулираат гените вклучени во производството, транспортот и лачењето на липидите во Meibom-овите жлезди. Недостатокот на андрогени има штетни ефекти врз морфологијата и функцијата на овие жлезди. Исто така, дефицитот на андрогени е посочен како важен етиолошки фактор во патогенезата на евапоративно суво око кај жени со Сјогренов синдром.
Лакрималната жлезда е егзокрина жлезда со примарна функција да лачи вода, протеини и електролити кои придонесуваат за водениот слој на солзниот филм. Ацинарните клетки на солзната жлезда изразуваат андроген-специфични рецептори со висок афинитет и споменатите ефекти врз генската експресија во солзните жлезди може да бидат посредувани преку овие рецептори. Ова влијание на андрогените врз солзните жлезди придонесува за многу од половите разлики во генската експресија на солзната жлезда. Тестостеронот обезбедува трофичка поддршка на солзните жлезди и го зголемува растот и активноста на ткивото на солзните жлезди. Хроничната изложеност на антагонисти на андрогени рецептори резултира со дегенеративни промени во солзните жлезди, како губење на жлездени елементи, намалување на големината на ацинарните клетки, намалување на волуменот на јадрото, промени во нивоата на протеини и промени во ензимската активност. Тестостеронот позитивно влијае на окуларната површина и имунолошките функции на солзните жлезди. Во една студија дури било докажано дека андрогените го зголемуваат производството на солзните жлезди и секрецијата на IgA.
Рецепторите на естроген и прогестерон се присутни во различни окуларни површински структури вклучувајќи ја рожницата, конјунктивата, Meibom-овите жлезди и лакрималната жлезда, како и многу структури на окуларната површина. Се чини дека естрогените имаат антагонизирачки ефекти врз физиологијата на Meibom-овите жлезди во споредба со андрогените. Природата на влијанието на естрогените врз лакрималната жлезда е поконтроверзна од онаа на андрогените. Неколку студии сугерираат дека естрогенот може да игра минимална улога во анатомијата и физиологијата на солзната жлезда. Но, други покажале дека естрогените имаат негативно влијание врз солзната жлезда, како што се поттикнување на регресија на жлездата, нарушување на ацинарните клетки и некроза. Постојат и други групи на извештаи кои го поддржуваат позитивното влијание на естрогените врз лакрималната жлезда. Намалувањето на функцијата на солзните жлезди кај жените во постменопауза со дефицит на естроген може да ја поддржи оваа теорија.
Сегашното разбирање на влијанијата на половите хормони врз имунолошкиот систем сугерира дека естрогенот може да модулира каскада од воспалителни настани, кои се во основата на сувото око. Интересно е да се забележи дека окуларната површина вклучувајќи ја и солзната жлезда е способна за локална синтеза на полови стероиди од нивните прекурсори.
Постојат три релевантни промени во системското ендокрино милје што треба да се има на ум кога се обидуваме да го разбереме концептот на суво око кај жените во постменопауза. Постои намалување на нивото на андрогени кај овие жени поврзано со стареењето, заедно со намалување на нивото на циркулирачкиот естроген и можно намалување на синтезата на естрогенот во окуларната површина од неговите прекурсори.
Затоа, од суштинско значење е да се разгледа можноста за хормонални нерамнотежи и нивното влијание додека се лекуваат пациенти со суво око. Хормоналните нарушувања, било физиолошки (менопауза, стареење) или патолошки, треба да се земат предвид за време на дијагнозата и планирањето на третманот на суво око.