Kur stresi në punë është i padurueshëm

Stresi i përditshëm është një fenomen i zakonshëm. Por, kur stresi është i tepërt? Kur jeta sjell sfida që rezultojnë me një sasi të tepërt të stresit, padyshim që do të vijë deri te rraskapitja psikofizike ose e njohur me termin modern “burnout”.

Stresi ka qenë në një rritje të vazhdueshme gjatë dekadës së fundit, e veçanërisht ka marrë vrull gjatë dhe pas pandemisë Covid, treguan analizat e vitit 2023. Në fakt, viti 2023 ishte viti i dytë me radhë i niveleve rekord të stresit.

Një atmosferë e tillë stresuese çon në rraskapitje, veçanërisht në vendin e punës. Më shumë se një e katërta e popullsisë së botës pretendon se ndonjëherë, shpesh ose vazhdimisht përjeton simptoma të rraskapitjes.

Nëse jeni ndjerë ndonjëherë të rraskapitur, atëherë e keni të njohur betejën për të qëndruar në krye të detyrave dhe pritshmërive, ndërkohë që vazhdimisht luftoni me energjinë e ulët dhe lodhjen. Ose, mund të jeni duke ngrënë më shumë se zakonisht, ose i anashkaloni vaktet.

Shpesh njerëzit e kanë të vështirë të kuptojnë nëse janë në depresion apo thjesht të rraskapitur, sepse të dyja gjendjet ndajnë simptoma të ngjashme. Ja çfarë duhet të dini për rraskapitjen për ta identifikuar më lehtë.

Çfarë është ”burnout“ ose rraskapitja?

Rraskapitja është një gjendje e lodhjes kronike fizike dhe emocionale e nxitur nga stresi që shpesh vjen nga vendi i punës dhe vlen edhe për ata që punojnë nga shtëpia. Nëse ky stres nuk kontrollohet, ai mund të shkaktojë pasoja fizike, mendore dhe njohëse.

Ndoshta e keni atë ndjenjë se duhet të bëni përpjekje shtesë për të mbajtur rezultate të kënaqshme. Në të njëjtën kohë, mund të ndiheni sikur po përpiqeni si zakonisht, por rezultatet nuk shfaqen.

Kur aktivitetet i tejkalojnë nivelet tuaja të energjisë, është normale të ndiheni të stresuar. Kur stresi i lartë është i qëndrueshëm në jetën tuaj, akumulohen simptoma që mund të çojnë në rraskapitje, sepse i vendosni nevojat e të tjerëve përpara vetes, madje edhe rolin tuaj e vendosni përpara vetes.

Cilat janë simptomat e zakonshme të rraskapitjes?

Edhe pse simptomat e rraskapitjes janë të lidhura me punën, ato shpesh shkaktojnë një efekt valëzues që gërshetohet me fusha të tjera të jetës. Ja disa nga simptomat më të zakonshme të rraskapitjes:

Pagjumësia: Çrregullim i gjumit dhe vështirësi për të fjetur dhe për të qëndruar në gjumë, të cilat gjithashtu mund të çojnë në lodhje fizike dhe nervozizëm.

Dhimbjet: Mund të përjetoni dhimbje koke, tendosje të muskujve, shqetësime të tjera fizike, madje edhe migrenë.

Probleme me tretjen: Fazat e hershme mund të përfshijnë përzierje, kapsllëk dhe diarre. Dhimbjet e barkut dhe simptomat e lidhura me IBS janë gjithashtu të zakonshme.

Vetmia: Mund të ndiheni të vetmuar ose të ndjeni impulse negative për kolegët dhe detyrat. Kjo mund të jetë veçanërisht e dëmshme për ata që punojnë në dinamikën e ekipit.

Vëmendje e reduktuar: Mjegulla e trurit është një nga mënyrat më të zakonshme të manifestimit të kësaj simptome. Mund të përjetoni gjithashtu një hapësirë ​​të reduktuar të vëmendjes ose performancë të dobësuar njohëse.

Zvogëlimi i ndjenjës së suksesit: Do të filloni të ndiheni sikur përpjekjet tuaja nuk po bëjnë ndryshim, gjë që mund të çojë në ndjenja pafuqie ose mungesë motivimi. Si rezultat i kësaj, ju mund të tërhiqeni nga detyrat tuaja ose të merrni leje mjekësore për të bërë një pushim.

Izolimi: Ndoshta mund të ndjeni nevojë për t’u tërhequr nga miqtë dhe familja dhe ata mund të ankohen për mungesat tuaja të shpeshta.

Si ta parandaloni ”burnout“ apo rraskapitjen?

Nëse jeni në një pozicion udhëheqës në kompaninë tuaj, ndërmerrni masa aktive për të krijuar një mjedis pune që do të inkurajojë të tjerët (me këtë do të inkurajoni edhe veten) për t’i dhënë përparësi mirëqenies së tyre. Për ata që nuk kanë aq shumë autoritet në vendin e punës, është me rëndësi që të mësojnë të vendosin kufij dhe të mos kenë frikë të thonë “JO”.

Natyrisht, kjo është më e lehtë të thuhet se sa të bëhet, por hapi i parë është të jeni të qartë me veten se çfarë kufijsh dëshironi të filloni të vendosni dhe të jeni konkret për nevojat tuaja kur flisni me mbikëqyrësin tuaj.

Për shembull, nëse e keni zakon të regjistroheni gjatë fundjavës për të qenë të informuar lidhur me punën tuaj, duke thënë: “Dua të punoj më pak”, do të ishte më pak efektive sesa të thoni: “Dua të jem i/e lirë në fundjavë që të mund të pushoj dhe të jem më produktiv/e nga e hëna”.

Kini parasysh se mund të duhen më shumë biseda për të arritur qëllimin, kështu që ndërkohë përpiquni të reduktoni ankthin me të gjitha masat që kanë efekt ndaj jush.

Pavarësisht nëse është joga apo meditim, kombinoni atë me vakte të rregullta dhe një pushim të plotë gjatë natës. Nëse keni nevojë për mbështetje shtesë, mos kini frikë të kontaktoni miqtë, familjen, terapistin, madje edhe kolegët tuaj.

Si trajtohet rraskapitja?

Forma më e mirë e trajtimit është parandalimi. Sapo të kuptoni se jeni të rraskapitur, filloni të kujdeseni më shumë për veten. Nëse pavarësisht kësaj, ndjenja e pafuqisë nuk largohet, mund të keni nevojë për ndihmë profesionale. Se te kush do të drejtoheni, varet nga intensiteti i simptomave me të cilat po përballeni. Nëse simptomat janë të lehta, librat për vetëndihmë ose një trajner për motivim dhe avancim mund t’ju lehtësojnë gjendjen. Nëse jeni një rast me simptoma më të rënda, kontaktoni mjekun tuaj të familjes për rekomandimet e duhura.

Çfarë ndodh nëse rraskapitja nuk trajtohet?

Nëse nuk ndërmerrni hapa për të trajtuar rraskapitjen, herët a vonë simptomat do të fillojnë të përshkallëzohen. Këto simptoma janë një mënyrë me të cilën trupi juaj përpiqet që t’ju bëjë të ndaloni, të mendoni dhe të rifilloni. Injorimi i tyre mund të çojë në disa nga gjendjet e mëposhtme:

• Sulme të panikut
• Zvogëlim të performancës së punës
• Rritje të mungesave në punë
• Shtim ose humbje peshe
• Rrezikim të marrëdhënieve personale
• Imunitet të reduktuar

Nëse rraskapitja nuk trajtohet për një periudhë më të gjatë kohore, ajo mund të transformohet në çrregullime dhe sëmundje të tjera psikiatrike si depresioni klinik.

Cili është ndryshimi midis rraskapitjes dhe depresionit?

Ndonjëherë është e vështirë të dallohen simptomat midis rraskapitjes dhe depresionit, por megjithatë ka disa karakteristika sipas të cilave ndahen.

Dallimi më i madh është se depresioni konsiderohet si çrregullim psikiatrik, kurse rraskapitja është rezultat i kushteve të vendit të punës që rezultojnë me ndryshime psikologjike.

Të dyja mund të shfaqen në formë të lehtë ose të rëndë, por depresioni nuk lidhet drejtpërdrejt me punën. Nëse rraskapitjen e trajtoni me ndryshime konkrete në karrierë, do të shihni përmirësim në cilësinë e jetës suaj. Nga ana tjetër, depresioni mund të vazhdojë pavarësisht këtyre ndryshimeve.

Nëse nuk jeni të sigurt se cilën nga këto gjendje e keni, bisedoni me një psikolog për më shumë udhëzime.