Themi se është e natyrshme që ndonjëherë të ndihemi të trishtuar, por nëse ndjenja e agonisë bëhet hija juaj dhe thellohet dita-ditës, atëherë ka shumë mundësi që të vuani nga depresioni. Depresioni paraqet një episod trishtimi dhe apatie që zgjat të paktën dy javë, i shoqëruar nga disa simptoma të tjera që ndikojnë në aktivitetet e përditshme të njeriut. Por, kjo në asnjë mënyrë nuk do të thotë që jeni të dobët ose nuk keni karakter të fortë. Bëhet fjalë për një problem shëndetësor që mund t’i ndodhë edhe fëmijës më të shkujdesur, edhe njeriut më të pasur në botë.

Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH), depresioni është një problem shëndetësor global që prek rreth 280 milionë njerëz të të gjitha moshave. Ky numër përfshin rreth 3.8% të popullsisë botërore, duke përfshirë 5% të të rriturve dhe rreth 5.7% të të moshuarve (mbi 60 vjeç). Kjo e bën depresionin një nga çrregullimet e shëndetit mendor më të zakonshëm në botë.

Hulumtimet tregojnë se afërsisht 50% e njerëzve që marrin terapi të përshtatshme (ilaçe, psikoterapi ose një kombinim i të dyjave) tregojnë përmirësim të dukshëm gjatë tre muajve të parë të trajtimit. Por, problemi është se një përqindje e madhe e njerëzve nuk kërkojnë ndihmë në kohë. OBSH vlerëson se rreth 75% e njerëzve në vendet me të ardhura të ulëta dhe mesatare nuk marrin asnjë formë trajtimi për depresionin për shkak të stigmatizimit, mungesës së burimeve ose mungesës së të kuptuarit të sëmundjeve mendore.

Mosha: Depresioni më së shpeshti fillon në rini ose në moshën e mesme, por mund të shfaqet në çdo moshë. Të rriturit ndërmjet moshës 18 dhe 29 vjeç kanë 2.5 herë më shumë gjasa për të zhvilluar depresion në krahasim me personat mbi 60 vjeç.

Gjinia: Femrat kanë dy herë më shumë gjasa të zhvillojnë depresion në krahasim me meshkujt. Arsyet për këtë dallim janë faktorët biologjikë, hormonalë, si dhe faktorët kulturorë dhe socialë (për shembull, presioni për të përmbushur detyrat familjare dhe shoqërore).

Profesioni: Disa profesione shoqërohen me shkallë më të lartë të depresionit, veçanërisht ata që përfshijnë stres të vazhdueshëm, orar të parregullt të punës ose kushte të rrezikshme.

Statistikat tregojnë se profesione të tilla si punonjësit e kujdesit shëndetësor, mësuesit, ushtarët dhe punonjësit e urgjencës kanë shkallë më të lartë të depresionit. Gjithashtu, papunësia është një nga faktorët themelor për shfaqjen e depresionit.

Për ta kuptuar më lehtë nëse bëhet fjalë vetëm për një fazë afatshkurtër apo një sëmundje, psikologët kanë shpikur një formulë të thjeshtë për ta identifikuar atë:

PERSON DEPRESIV = I TRISHTUAR + I DËSHPËRUAR + I PASHPRESË + I PAVLERË

Nuk janë të nevojshme udhëzimet profesionale për të identifikuar simptomat e kësaj sëmundjeje, problemi qëndron më shumë në atë se sa seriozisht i merrni dhe kërkoni ndihmë. Depresioni nuk është një gjendje e pashërueshme, në shumë raste është treguar edhe e dobishme, por 1 në 10 raste kanë përfundim fatal për shkak të mungesës së guximit për të kërkuar ndihmë.

Vetë-ekzaminimi

Rrethoni simptomat që keni. Nëse në të njëjtën kohë ndjeni 5 nga 9 prej tyre, konsideroni mundësinë e bisedës me një profesionist. Nëse kjo ju tingëllon si një hap ekstrem për momentin, provoni me një anëtar të ngushtë të familjes ose një mik. Mos e lini veten vetëm në betejën me mendimet, sepse ndonjëherë mjaftojnë dy seanca për të parë dritën në fund të tunelit.

• gjendje depresive në pjesën më të madhe të ditës, veçanërisht në mëngjes
• lodhje dhe mungesë energjie, pothuajse çdo ditë
• ndjenjë e pavlefshmërisë dhe fajit, pothuajse çdo ditë
• vështirësi me përqendrimin dhe pavendosmëri
• pagjumësi ose fjetje gjatë gjithë ditës
• pakënaqësi dhe reduktim i interesit për aktivitetet e përditshme
• mendime të vazhdueshme për vdekjen, skena vetëvrasëse dhe frikë
• humbje ose shtim i papritur në peshë
• shqetësim dhe ndjenjë e humbjes së mendjes

Simptomat fizike

Ekziston një mundësi e madhe që personi në depresion të fshehë ndjenjat e tij para mjedisit dhe të aktrojë sikur gjithçka është në rregull. Për ta bërë më të lehtë për prindërit të kuptojnë se çfarë po ndodh me adoleshentët e tyre, psikiatrit kanë veçuar disa manifestime fizike karakteristike për depresionin. E njëjta gjë vlen edhe për të rriturit.

Koka/qafa

• pulsim në ballë
• pagjumësi
• qafë e ngurtë
• sy të përlotur

Gjoksi

• dhimbje gjoksi
• rrahje të shpejta të zemrës

Stomaku

• diarre
• rritje ose ulje e oreksit
• shije të hidhur në gojë

Këmbët/shputat

• vena të theksuara
• kruajtje

Shpina

• kruajtje
• dhimbje
• ngurtësi

Duart/pëllëmbët

• muskuj të ngurtësuar
• nevoja për kërcitje të kockave të gishtave
• kruajtje

Përshkrimi i ekzaminimit të mjekut – çfarë të prisni?

Përveç ekzaminimeve dhe analizave laboratorike, biseda është mjeti më efektiv i mjekut për të diagnostikuar depresionin nga i cili vuani. Aspak nuk duhet të shqetësoheni se biseda juaj do t’i transmetohet dikujt. Sapo të hyni në ambientet e punës, mjeku do t’ju japë një ndjenjë sigurie dhe lirie për të folur për gjithçka që ju shqetëson dhe ju bën të palumtur. Në më shumë se gjysmën e rasteve, pacientët e kanë rikthyer vullnetin për të jetuar, pas vetëm një bisede me psikiatrin. A do t’ju duhet të ktheheni për një takim të dytë, të merrni antidepresivë ose do të mjaftojë vetëm të ndiqni ushtrime joge, varet nga lloji i depresionit që do të konstatojë mjeku.

Çfarë pyetjesh do t’ju bëhen?

• Çfarë ju shqetëson?
• Çfarë simptomash vëreni te vetja?
• A merrni ndonjë ilaç?
• A keni një histori depresioni në familjen tuaj?
• Zakonet tuaja të jetesës dhe shqetësimet?
• Çfarë ju intereson për depresionin?

Nëse turpëroheni të flisni me zë të lartë, kërkoni t’u përgjigjeni këtyre pyetjeve me shkrim.

Trajtim alternativ në shtëpi

Trajtim me bimë – bëhet fjalë për pije çaji që kanë një efekt qetësues. Dihet prej kohësh që një efekt të tillë ka çaji i kamomilit dhe së fundmi ginko biloba është konsideruar si bima me vetitë më të larta kundër depresionit (më tepër në faqen 6). Megjithatë, nuk duhet ta praktikoni këtë trajtim pa u konsultuar me mjekun.

Meditimi – ngadalëson punën e sistemit nervor simpatik, duke reduktuar djersitjen, sekretimin e kimikateve të lidhura me stresin dhe sekretimin e kortizolit (hormoni i stresit), qetëson zemrën dhe presionin e lartë të gjakut.

Masazhi – prekjet relaksojnë trupin dhe stimulojnë sekretimin e endorfinës, palarelisht me këtë stimulojnë edhe mendimet pozitive.

Refleksologjia – duke shtypur pika të caktuara në pëllëmbë dhe shputa, aktivizohet aftësia e trupit për të praktikuar harmoninë.

Stërvitja – është vërtetuar shkencërisht se sportet reduktojnë stresin dhe depresionin. Sasia shtesë e energjisë është pikërisht ajo që i nevojitet organizmit për t’u çliruar nga sëmundja.

Akupunktura – metoda e vjetër kineze që u përdor në të kaluarën për të reduktuar dhimbjet, sot besohet se stimulon sekretimin e hormoneve të lumturisë dhe aktivizon serotoninën në tru.

Terapia muzikore – trajtim pa kimikate, dhe gjithçka që ju nevojitet është një radio dhe një dhomë e zbrazët. Falë themeluesit të saj, matematikanit dhe filozofit Pitagora, kjo metodë ka ndihmuar mijëra ushtarë gjatë Luftës së Dytë Botërore.