Megjithëse ne mbajmë gjenin e paraardhësit paleolitik, i cili luftoi për çdo kafshim ushqimi për miliona vjet, në 100 vitet e fundit njeriu është përballur me një bollëk ushqimesh, të cilat vështirë se mund t’i rezistojë. Pa nevojë më të madhe për të ushtruar një përpjekje të madhe fizike për ngritjen e civilizimit, trupi i njeriut ka filluar të grumbullojë kalori të tepërta dhe yndyrna që me kalimin e kohës shkaktojnë çrregullime funksionale. Problemi kryesor i sëmundjeve dhe vdekshmërisë tek njeriu modern janë sëmundjet kronike jo të transmetueshme metabolike, përhapja e të cilave është pandemike.
Rezistenca ndaj insulinës është një çështje shëndetësore në rritje dhe alarmi duhet të ndizet, pasi askush nuk është imun. Lajmi i mirë është se varet nga ne nëse insulina jonë do të jetë në gjendje të bëjë punën që i është dhënë apo nëse do të na drejtojë në rezistencën ndaj insulinës ose në diabet.
Çfarë është rezistenca ndaj insulinës?
Rezistenca ndaj insulinës është një çrregullim metabolik, pra një gjendje para-diabetike për të cilën shkaku nuk është zbuluar ende. Faktorët kryesorë të rrezikut konsiderohen të jenë ushqimi i stërmbushur me karbohidrate dhe yndyrna (veçanërisht të ngopura dhe transmaste) dhe mbipesha. Kur çrregullimi zbulohet në kohën e duhur, rezistenca ndaj insulinës është e kthyeshme me ndryshimet e duhura në dietë dhe stilin e jetës. Marrja e tepërt e karbohidrateve me indeks të lartë glicemik, të tilla si sheqerna të thjeshtë, ushqime të skuqura, sodë dhe shumë ushqime të tjera biologjikisht të pavlerë dhe jo të shëndetshme, çojnë në një rritje të shpejtë të niveleve të sheqerit në gjak. Si përgjigje mdaj rritjes së nivelit të sheqerit në gjak, pankreasi sekreton një insulinë hormonale, detyra e të cilit është të ndihmojë glukozën e gjakut të kalojë nëpër qelizat. Insulina bën punën e vet duke u lidhur me receptorët e insulinës që janë në sipërfaqen e qelizave muskulore. Qelizat dëgjojnë “thirrjen”, hapen dhe lejojnë hyrjen e glukozës. Nëse nivelet e sheqerit në gjak janë të larta për një kohë të gjatë, nivelet e insulinës suaj do të jenë afatgjata, me çka, insulina stimulon vazhdimisht qelizat tuaja muskulore dhe yndyrore. Qelizat me kalimin e kohës do të “devijojnë” në thirrjet e insulinës, duke zvogëluar kështu numrin e receptorëve të insulinës ose duke i bërë receptorët më pak të ndjeshëm, duke prodhuar kështu rezistencë ndaj insulinës. Sëmundjet kardiovaskulare, ndryshimet e lëkurës, sëmundjet e organeve riprodhuese janë vetëm disa nga problemet shëndetësore që mund të shkaktohen nga rezistenca ndaj insulinës.
Shkaqet e rezistencës ndaj insulinës
Shkaqet më të shpeshta janë prania e aditivëve, ushqimet artificiale ose termikisht të përpunuara dobët, të cilat mund të shkaktojnë ndryshime në sistemin endokrin, më së shpeshti me shtim në peshë, që në thelb është “nxitësi” i sëmundjes. Predispozicioni gjenetik, mbipesha, ciklet menstruale të parregullta, vezoret policistik, qimet e rritura zakonisht tregojnë rezistencë ndaj insulinës. Mungesa e aktivitetit fizik të vazhdueshëm është gjithashtu një shkak i rëndësishëm për shfaqen e rezistencës ndaj insulinës.
Si të luftojmë rezistencën ndaj insulinës?
Mënyra e jetesës moderne, mbi të gjitha e lëvizje së pamjaftueshme dhe marrja e tepërt e ushqimit, e cila nga ana tjetër rezulton në mbipesha më të theksuar, në vetvete, promovon rezistencë ndaj insulinës. Më e zakonshme tek të rinjtë me diabet është tip 2, dhe është më pak befasuese paraqitja e kësaj sëmundje te fëmijët dhe të rinjtë me obezitet. Hapi i parë është të ndryshoni zakonet e jetesës dhe aktivitetin e rregullt fizik. Duhet bërë shumë përpjekje kur bëhet fjalë për fëmijët dhe adoleshentët. Në to, parandalimi i mbipeshës është thelbësor, pasi mbipesha është pasojë e dy mekanizmave, rritja dhe dyfishimi i qelizave të indit dhjamor. Hapi i dytë është zvogëlimi i konsumit të karbohidrateve në dietë. Kjo, natyrisht, nuk nënkupton dieta të rrepta, megjithëse në obezitetin e zhvilluar ato janë të pashmangshme. Rregullimi dhe braktisja e ritmit “të keq” dietik është i nevojshëm për të eliminuar karbohidratet e thjeshta ose të rafinuara nga dieta.
Parandalimi është në ushqimin e pjatës dhe në stilin e jetës së re.
Cila dietë rekomandohet për rezistencën ndaj insulinës
Ushqime të pasura me fibra për shkak të indeksit të tyre të ulët glicemik. Prandaj, menyja duhet të pasurohet me drithra të integruar, veçanërisht nëse tashmë keni rezistencë ndaj insulinës. Perimet që nuk përmbajnë niseshte janë të çmuara. Këtu, kryesisht, përfshijnë: brokolin, lakrën, kastravecin, karotën, patëllxhanin modar, perimet me gjethe jeshile, specin, selinon. Ju gjithashtu mund të përdorni patate të ëmbla, të cilat, megjithëse përmbajnë shumë sheqer, rregullojnë nivelin e kolesterolit në gjak dhe rekomandohen gjithashtu për diabetikët. Nga frutat, rekomandohen: manaferrat, të cilat përveç që janë të pasura me antioksidantë, qetësojnë proceset inflamatore në trup dhe zvogëlojnë nevojën për insulinë. Gjithmonë mbani në mend se frutat duhet të hahen të freskëta. Duhet të përcaktohet edhe marrja e proteinave, e cila mund të arrihet duke konsumuar mish peshku, vezë, mish pule ose gjeldeti.
Kombinoni ushqimin me mençuri
Kjo arrihet me një zgjedhje të thjeshtë të ushqimeve të tëra sepse ngre sheqerin në gjak më ngadalë sesa produktet e rafinuara. Në këtë mënyrë, pankreasi lëshon insulinë në mënyrë më efikase, në vend se ta ekskretojë atë në sasi të mëdha në mënyrë që t’i përgjigjet sheqerit të lartë të gjakut në çast.
Këshillë: kombinoni dy lloje të ushqimeve: ushqime të pasura me fibra që do të zvogëlojnë përgjigjen e glicemisë, përfshirë shumicën e perimeve, dhe ushqime të pasura me antioksidantë, siç janë perimet me gjethe jeshile.
Optimizoni marrjen e yndyrës.
Shmangni transmastet pjesërisht të hidrogjenizuar të cilat përdoren shumë shpesh në ushqime të pjekura dhe të përpunuara.
Aktiviteti fizik ditor
Qëllimi themelor i jetës së sotme është të jetoni një jetë më të gjatë. Sot, është vërtetuar se “njeriu i sotëm” ka ulur rrënjësisht aktivitetin fizik dhe ka arritur një nivel të lartë të pasivitetit të tij të padukshëm. Aktiviteti fizik është një nevojë jetësore e njeriut. Është koha e duhur për t’u përgjigjur dhe për të treguar pasojat e aktivitetit fizik joadekuat (pavarësisht nga mosha). Fitimi i peshës dhe pasiviteti fizik në fëmijërinë e hershme mund të rrisin shanset e rezistencës ndaj insulinës. Kjo është arsyeja pse është e domosdoshme të parandaloni trashje dhe të gjitha efektet anësore të saj që nga fillimi.
Sigurohuni që fëmijët tuaj të jenë aktivë fizikisht dhe mos hani ushqim të ruajtur për çdo ditë!
Ushtrimi i rregullt fizik kontribuon në një përmirësim të konsiderueshëm të metabolizmit të karbohidrateve dhe yndyrnave, madje edhe para se të vendoset një peshë ideale e trupit. Regjimi më i efektshëm i aktivitetit fizik është aktiviteti i vazhdueshëm: ecja, ecja, vrapimi, çiklizmi, noti tre herë në javë për 30 minuta. Prandaj, ekziston nevoja për edukim të vazhdueshëm të popullatës që aktiviteti fizik duhet të ketë efekte maksimale të dobishme për ruajtjen dhe përmirësimin e shëndetit.
PLATONI: “MUNGESA E AKTIVITETIT FIZIK SHKATËRON GJENDJEN E MIRË TË ÇDO QENIE NJERZORE, KURSE LËVIZJA DHE USHTRIMET MUND TA RUAJNË DHE TA SHPËTOJNË.”
