Çrregullime të spektrit autik tek fëmijët
Kur vutë re për herë të parë që fëmija juaj po sillej në mënyrë të pazakontë, vendosët të prisni dhe të shihni nëse do të ndodhte përsëri. Ju mund të keni menduar: “Sigurisht që është vetëm një fazë që do të kalojë së shpejti.” Por sjellja përsëritej, përsëri, përsëri dhe përsëri. Për momentin ndoshta pyesni veten: Mos vallë bëhet fjalë për autizmin? Mjaft me pyetje! Ju do t’i bëni një nder vetvetes, fëmijës, gjithë familjes, nëse kërkoni përgjigje nga mjeku i familjes në vend të kërkoni ndihmë nga Dr. Google.
Fëmijët me autizëm mund të kenë një jetë cilësore dhe të përmbushur nëse u jepet mbështetja e duhur, në kohë!
ÇFAR ËSHTË AUTIZMI?
Autizmi është një çrregullim neurologjik simptomat e të cilit paraqitjen në 3 vitet e para të jetës. Shumica e fëmijëve autikë duken si moshatarët e tyre, por ata sillen dhe komunikojnë në një mënyrë që i bën ata të ndihen ndryshe nga të tjerët. Në bashkëveprimin me të tjerët, ata përgjigjen në mënyra të papritura ose aspak nuk përgjigjen, sepse kanë probleme të kuptojnë se çfarë mendojnë dhe ndiejnë njerëzit e tjerë. E bën të vështirë të shprehurit, pavarësisht nëse e kemi fjalën për komunikimin me fjalë, gjeste, shprehje fytyre apo prekje.
Autizmi ndodh në forma dhe nivele të ndryshme të shprehjes. Disa individë zhvillojnë aftësi tipike të të folurit dhe gjuhës dhe zhvillojnë aftësi të jashtëzakonshme (talent të jashtëzakonshëm për pikturë, muzikë, matematikë, kujtesë) por luftojnë me ndryshime të vazhdueshme shoqërore dhe ndryshime të sjelljes. Të tjerët përballen me sfida në komunikimin dhe sjelljen e përditshme – teke, sjellje të përsëritura, agresivitet dhe vetë-dëmtim. Lajmi i mirë është se terapia e duhur siguron përmirësim. Prandaj, mos e mohoni problemin, por veproni!
SIMPTOMAT
Simptomat e autizmit zakonisht shfaqen para se fëmija të jetë 3 vjeç, por disa fëmijë tregojnë shenja nga lindja.
- Nuk vënë kontakt me sy
- Keni një numër të kufizuar interesash ose interes të madh për tema të caktuara
- Përsëritin aktivitete të caktuara pareshtur, të tilla si përsëritja e fjalëve ose frazave, lëkundja para dhe mbrapa ose loja me dorezën e derës.
- Janë shumë ndjeshëm ndaj tingujve, prekjeve, aromave ose pamjeve që janë plotësisht të zakonshme për mjedisin
- Nuk tregojnë interes për të bërë kontakte me të tjerët, aq më pak dëgjojnë ato që thonë ata
- Nuk shikojnë gjërat që u tregojnë njerëzit e tjerë
- Nuk duan të mbahen në krahë ose të përqafohen
- Kanë probleme me të kuptuarit ose me përdorimin e fjalëve, gjesteve, shprehjeve të fytyrës ose tonin e zërit
- Ata flasin me një zë të sheshtë, muzikal ose robotik
- Ata kanë probleme të përshtaten me ndryshimin më të vogël në rutinë
Disa fëmijë me autizëm gjithashtu kanë kriza, por ato më shpesh ndodhin gjatë adoleshencës.
SPEKTRI AUTIK I ÇRREGULLIMEVE
Në të kaluarën, këto lloje ishin përcaktuar si gjendje të veçanta. Sot, të gjithë bien në kategorinë e autizmit. Kjo perfshin:
- Sindroma Asperger – këta fëmijë nuk kanë një problem gjuhësor, në fakt ata kanë rezultate mesatare dhe mbi mesatare në testet e inteligjencës. Por ata kanë probleme me socializimin dhe tregojnë një gamë të kufizuar interesash.
- Autizmi – Kjo është një gjendje që shumica e njerëzve mendojnë kur përmendet fjala “autizëm”. Termi i referohet problemeve me ndërveprimin shoqëror, komunikimin dhe lojën tek fëmijët nën moshën 3 vjeç.
- Çrregullimi i shpërbërjes (disintegrimit) së fëmijëve – këta fëmijë tregojnë zhvillim tipik për të paktën 2 vjet dhe më pas humbin disa ose pjesën më të madhe të aftësive të tyre komunikuese dhe shoqërore.
- Çrregullimi i përhapur i zhvillimit (ose autizmi atipik) – ky term përdoret më së shpeshti për të përshkruar një gjendje në të cilën një fëmijë shfaq sjellje të caktuara autike, të tilla si aftësi të vonuara shoqërore dhe komunikuese, por nuk bie në një kategori tjetër.
Fëmijët meshkuj vuajnë 4 herë më shumë nga autizmi sesa fëmijët femra
SHKAKTARËT
Nuk dihen! Një mundësi është mosfunksionimi i pjesës së trurit përgjegjës për përpunimin e gjuhës dhe interpretimin e stimujve ndijor.
Autizmi është 4 herë më i zakonshëm tek djemtë sesa tek vajzat. Sëmundja nuk zgjedh sipas racës, përkatësisë etnike ose origjinës shoqërore. Të ardhurat e familjes, mënyra e jetesës ose niveli i arsimimit nuk ndikojnë në rrezikun e autizmit të një fëmije.
Nëse autizmi kalon në familje, disa kombinime gjenesh mund të rrisin rrezikun e fëmijës.
Fëmija i një prindi më të vjetër ka një rrezik më të lartë të autizmit.
Gratë shtatzëna që kanë marrë ilaçe të caktuara ose substanca të dëmshme të tilla si alkooli ose antikonvulsantë kanë më shumë të ngjarë të kenë fëmijë autikë. Faktorë të tjerë të rrezikut janë diabeti dhe shtimi i peshës së nënës.
Nuk ka asnjë provë që vaksinimi shkakton autizëm.
EKZAMINIMI DHE DIAGNOZA
Është vërtet e vështirë të arrihet një diagnozë përfundimtare dhe e besueshme. Në çdo rast, gjatë ekzaminimit, mjeku përqendrohet në zhvillimin dhe sjelljen. Tek fëmijët, diagnoza zakonisht zhvillohet në dy faza:
Gjatë shqyrtimit të zhvillimit, mjeku analizon nëse fëmija aktualisht po zotëron aftësitë themelore të tilla si të mësuarit, të folurit, sjelljen, lëvizjen. Ekspertët sugjerojnë që fëmijët duhet të kontrollohen për çdo vonesë të zhvillimit gjatë kontrolleve të rregullta në 9, 18, 24 dhe 30 muaj. Kontrolli i veçantë rutinor për autizmin duhet të bëhet në 18 dhe 24 muaj.
Nëse fëmija shfaq ndonjë problem në ekzaminimin e parë, mjeku do t’ju referojë për një vlerësim të plotë. Dëgjimi, shikimi dhe madje testimi gjenetik janë të mundshme këtu. Në këtë fazë, fëmija do të merret nga një specialist i autizmit ose psikolog i fëmijëve.
Nëse fëmija nuk diagnostikohet me autizëm deri në moshën 3 vjeç, por ai vazhdon të shfaqë sjellje të pazakontë gjatë adoleshencës dhe më vonë gjatë jetës, shihni një mjek.
1 në 166 ka autizëm, sipas statistikave botërore
TRAJTIMI
Nuk ka shërim për autizmin, por trajtimi i hershëm bën një ndryshim të madh në zhvillimin e një fëmije autik. Sa më shpejt të punohet me të, aq më shumë do të përdoren kapacitetet e tij.
Nga ana tjetër, ajo që funksionon për një nuk do të thotë se funksionon për një tjetër. Mjeku duhet të përshkruajë trajtim për ju ose fëmijën tuaj. Dy llojet kryesore të trajtimeve janë:
Terapia e sjelljes dhe komunikimit për të ndihmuar në strukturën dhe organizimin. Zbatimi i analizës së sjelljes (behavoiriste) promovon sjellje pozitive, duke shkurajuar sjelljen negative. Terapia që synon të angazhojë fëmijën autik do ta ndihmojë atë të përvetësojë një sërë aftësish si veshja, ngrënia dhe bashkëveprimi me njerëzit. Terapia e të folurit përmirëson aftësitë e komunikimit, ndërsa integrimi shqisor është për ata që kanë një problem kur dikush i prek ato ose nëse ata janë të ndjeshëm ndaj llojeve të caktuara të tingujve dhe pamjeve.
Medikamentet përdoren për të kontrolluar simptoma të caktuara, nëse janë të pranishme, siç janë problemet e vëmendjes dhe përqendrimit, hiperaktiviteti ose ankthi.
Flisni me mjekun tuaj përpara se të provoni ndonjë ndryshim, siç është një dietë e veçantë.