Dr.Aleksandër Mitov është magjistër në shëndetin publik dhe ndikimi i mjedisit jetësor mbi shëndetin. Më shumë se kompetent për t’ju përgjigjur disa pyetjeve dhe dilemave.

Farmacisti juaj: „Mjekojmë arsye, jo pasoja“është motoja juaj. A ku mundësi që shkurtimisht lexuesve tanë t’ju sqarojmë esencën e kësaj motoje?

Dr.Aleksandër Mitov: Vendimtare në mjekësi është që të mjekohet edhe burimi i problemit. Vetëm atëherë kemi rezultate më të mira. Nga këtu, e tërë terapin e përgjithshme mjekësore mund ta ndajmë në dy pjesë: kauzale ose ajo që ndikon në shkaktarët, dhe simptoimatike ose ajo që ndikon vetëm te pasojat e sëmundjes, por jo edhe te shkaktarët e saj.

Një shembull i thjeshtë: kur keni infeksion bakteriale, ju mund të merrni antibiotik që direkt të luftoni kundër bakterieve që konsiderohen si shkaktar, ose të merrni terapi për uljen e tempertaurës së rritur, e cila është pasojë e pranisë së bakterieve. Por, më mirë është t’i shkatëroni bakteriet.

Nëse e përkthejmë këtë shembull te gjendjet tjera, për shemull te shtypja e lartë e gjakut ose kolesteroli. Ju mund të merrni një terapi që ta reduktoni edhe shtypjen edhe kolesterolin, por nëse dëshironi të ndikoni në mënyrë kauzale, patjetër t’i largoni shkaktarët që na shpien te rritja e shtypje dhe e kolesterolit.Kurse me këtë edhe stilin jo të shëndoshë të jetesës.

“Merr hapa dhe ha çka të duash“ është recetë për shkatrimin e shëndetit i cili siç duket tashmë ka nis të shkatërohet. Ajo është njësoj sikur në banjë të keni vërshime, tërë çezmat lëshohen me fuqi në maksimum, ujë vjen nga të gjithë anët, kurse ju përpiqni që me xhoger ta shterni ujin. A nuk është gjë më e mençur t’i mbyllni çezmat, pastaj ta shterrim ujin?

Andaj në mjekësinë bashkëkohore krijohet një disiplinë e re– mjekësia e stilit jetësor. Sipas rekomandimeve bashkëkohore për shërim të shumë sëmudjeve kronike, pikërisht ndryshimet në stilin jetësor janë linja e parë e terapisë. Kur them linja e parë, e kam fjaln- t’i shëroj shkaktarët, jo pasojat.

Farmacisti juaj: Pothuaj nuk ka kontekst në të cilin nuk përmendet të ushqyerit i shëndetshëm, gjgjësisht ushqimi i shëndetshëm dhe i balancuar. Çka nënkuptohet saktësisht me këtë?A ekziston një dallim i qartë mesushqimit “të shëndetshëm“ dhe “ jo të shëndetshëm“ dhe në përgjithsi terminologjia a është e përshtatshme?

Dr.Aleksandër Mitov: Fatkeqsisht, termet ushqimi i shëndetshëm dhe produkte të shëndetshme përdoren aq shumë dhe aq me të pa drejtë, sa që do të thoja madje se edhe keqpërdoren.Prandaj në përgjithsi humb besimi ndaj gjithçkaje që deklarohet si e shëndetshme, sepse kam parë shumë shembuj të kundërt. Por, kjo nuk don të thotë se nuk ekziston me të vërtetë zgjedhje e duhur e produkteve dhe se në atë mënyrë mund të mbrohet shëndeti.

Unë më shumë do të flisja për produkte konkrete kur flasim për dallimin mes i shëndetrshëm dhe jo i shënetshëm. Për shembull, nuk ka produkte të konzervuara të cilat në çafarëdo konteksi do të mund të quheshin të shëndetshme. Nuk ka pije të gazuar që mund të quhet pije e shëndetshme. Nuk ka margarinë të fortë që mund të quhet e shëndetshme. Por, me rëndësi është pikëpamja e përgjithshme e mënyrës së jetesës dhe të të ushqyerit. Kuptohet se askush nuk do të helmohet nëse rrallëherë konsumon ndonjë nga produktet e lartëpërmendura, por edhe më me rëndësi është të punojmë me vetveten dhe  ta çrrënjosim nevojën për konsum të të produkteve të cilat nuk na e garantojnë shëndetin.

Farmacisti juaj:Sa i kushtojnë vëmendje qytetarët tanë mënyrës së të ushqyerit? A jemi “komb i shëndoshë“?

Dr.Aleksandër Mitov: Fatkeqësisht, nuk jemi, nuk jemi komb i shëndoshë. Këtë e vërtetoj bazuar mbi raportet e Institutit për Shëndet Publik. Një familje mesatare sipas Entit për statistikë më shumë të holla shpenzon për cigare dhe alkool se sa për pemë dhe perime. Parqet janë pothuaj të zbrazura, numri është shumë i ulët i njerëzve që ecin, edhe pse është pa pagesë.Ndonjëherë mendohet se nuk është shtrenjtë të blihen cigare. Ka edhe shumë shembuj tjerë të këtillë.

Nuk synoj të kritikoj askën me këtë, por dua të tërheq vëmendjen te nevoja e madhe për edukim mjeksor të banorëve. Te ne, sipas bindjes sime të thellë, duhet të ketë fushata të vazhdueshme nga Instituti për shëndet publik.

Shumë jetëra mund të shpëtojnë.Më pak e rëndësishme, por mund edhe shumë shpezime shëndetsore të reduktohen në mënyrë drastike nëse ka prevenim të mirë. Rruga deri në kombin e shëndoshë është e gjatë, por patjetër t’i përshpejtojmë hapat në atë drejtim.

Farmacisti juaj:E shënojmë muajin e diabetit. Fatkeqsisht, të dhënat statistike tregojnë rritje të trendeve, sidomos te popullata fëmijrore.Cilat janë rekomandimet tua? A mund dhe sa mund që ushqimi të jetë bar për këtë gjendje?

Dr.Aleksandër Mitov: Dijabeti kërkon disiplinë.Gjendja e pacientit në mënyrë drastike mund të përmirësohet nëse i kushtojnë kujdes të ushqyerit dhe nëse rregullisht janë aktiv fizikisht. Vetëm marrja e insulinës ose metforminit nuk bën as gjysmë e asaj që pacienti duhet ta bëj.Gjegjësisht, kjo është vetëm një nga katër disiplinat. Pacienti me diabet duhet të ketë disiplinë, aktivitet fizik, terapia dhe testimi i rregullt. Madje edhe atëherë mund të themi se në mënyrë të drejtë kujdeset për vetvete, me tërë ato 4 disiplina.

Te paradiabeti,ose në fazat e hershme të diabetit, ndryshimet në ushqim dhe aktiviteti fizik mund të bëjnë “mrekulli“. Më saktësisht,te pacientët mund të vij deri në përmirësimin e jashtëzakonshëm të gjendjes dhe të pushojnë me marrjen e terapisë. A është ky pohim i tepërt ose jo, secili pacient mund ta provon dhe ta sheh se si do të jetë efekti i ndryshimeve të tepërt në stilin jetësor te ai.

Farmacisti juaj:Cilat janë rekomandimet tuaja të përgjithshme lidhur me mënyrën e të ushqyerit në muajt e dimërit që vijojnë? 

Dr.Aleksandër Mitov: T’i shfrytëzoni të gjithë begatitë e vjeshtës. Nuk duhet të jemi shumë të mençur, por duhet të shkojmë në treg dhe të shohim se çka na ka ofruar natyra në këtë periudhë. Begati me pemë dhe perime. Sidomos do t’i veçoja kungullin dhe lakrën. Sa më shumë konsumoni ushqime bimore – aq më i mirë është shëndeti ynë. Gjithsesi, edhe aktivitet fizik çdo ditë.