Tradicionalisht në të gjithë botën, nëntori konsiderohet një muaj i ndërgjegjësimit për njerëzit me diabet si një sëmundje kronike dhe progresive, ndërsa 14 nëntori festohet si Dita Botërore e Diabetit, për nder të ditëlindjes së një prej shpikësve të insulinës – Frederick Banting. Dita Botërore e Diabetit u krijua në 1991 nga Federata Ndërkombëtare e Diabetit (IDF) dhe Organizata Botërore e Shëndetit (OBSH), sipërgjigje ndaj shqetësimit në rritje për shkak të  epidemive dhe kërcënimit të përshkallëzuar të shëndetit të paraqitur nga diabeti. Në vitin 2006, me rezolutën e KB, ajo u njoh zyrtarisht edhe nga KB.

Aktualisht, më shumë se 425 milion njerëz në të gjithë botën kanë diabet. Shumica e tyre diagnostikohen me diabet tip 2. Numri i diabetikëve po rritet me një normë të jashtëzakonshme nga viti në vit, i cili, sipas parashikimeve të tanishme, do të rritet deri në vitin 2045 në më shumë se 629 milion njerëz.

Shkalla e rritur e diabetit, veçanërisht diabeti tip 2, është rezultat i ritmit të përshpejtuar të jetës, historisë familjare, rritjes së konsumit të ushqimeve jo të shëndetshme, stresit, shtimit të peshës, aktivitetit të pamjaftueshëm fizik dhe faktorëve të tjerë. Ndryshimi i stileve të jetesës, gjegjësisht promovimi i stileve të jetesës së shëndetshme (një dietë e shëndetshme dhe e ekuilibruar dhe aktivitet i rregullt fizik) deri në vitin 2045 mund të parandalojë diabetin e tipit 2 në më shumë se 70% të rasteve, ose më shumë se 160 milion njerëz. Në të gjithë botën, gjysma e njerëzve me diabet janë të padiagnostikuar, d.m.th. nuk e dinë se kanë diabet. Shkalla e rasteve të diagnostikuara mund të përmirësohet me rritjen e ndërgjegjësimit për simptomat e diabetit tip 1 (etje, urinim të rritur, lodhje, humbje të papritur në peshë) dhe me mundësitë e rritura për ekzaminimin e njerëzve në rrezik të lartë për diabetin tip 2 (mosha e përparuar, mosha jo e përparuar, ushqimi, shtimi i peshës, aktiviteti i pamjaftueshëm fizik).

Diabetis mellitus ose diabeti është sëmundja më e zakonshme metabolike e njeriut modern. Karakterizohet nga nivele të ngritura të sheqerit në gjak (glukozë) dhe ndodh për shkak të një çrregullimi në veprimin e insulinës hormonale. Insulina është një hormon që sekretohet nga pankreasin dhe rregullon nivelin e sheqerit në gjak duke e transportuar atë në qelizat nga të cilat trupi e përdor si energji. Nëse nuk diagnostikohen  dhe trajtohen në kohe mund të çojë në pasoja të rënda shëndetësore. Diabeti klasifikohet etiologjikisht në:

• Diabeti i tipit 1 (i varur nga insulina – zakonisht ndodh papritmas me simptoma të rënda, dhe përbën rreth 10% të njerëzve me diabet);
• Diabeti i tipit 2 (i pavarur nga insulina – nuk ka simptoma specifike, sepse zhvillohet ngadalë, kështu që shpesh mund të jetë i pranishëm për vite me radhë para se të diagnostikohet. Më shpesh zbulohet rastësisht, kur diabeti ka avancuar dhe komplikimet shëndetësore tashmë kanë ndodhur. 90% e personave me diabet);
• Diabeti gestacional (diabeti gjatë shtatzanisë).

Duhet theksuar se diabeti tip 1 nuk është i njëjtë me atë të tipit 2. Përkatësisht, diabeti tip 1 është një sëmundje ku pankreasi prodhon shumë pak ose aspak insulinë, ndërsa në diabetin tip 2, pankreasi më shpesh prodhon insulinë, por qelizat nuk e njohin atë, d.m.th., kemi rezistencë të qelizave ndaj insulinës dhe si pasojë te Diabeti mellitus i tipit 1, sheqeri mbetet në qarkullimin e gjakut, pra nuk transportohet në qelizat.

Problemi kryesor është se diabeti nuk ka dhimbje, dhe simptomat klasike (etja dhe uria, urinimi i shpeshtë, lodhja, shërimi i ngadaltë dhe plagët më të vogla, shikimi i paqartë, lëkundjet e humorit, humbja e peshës) ndodhin vetëm kur nivelet e sheqerit në gjak janë tashmëtë ngritura. Nëse ngel i  patrajtuar ose trajtoht dobët, diabeti mund të ketë pasoja të rënda shëndetësore, siç janë sëmundjet kardiovaskulare, problemet me veshkët, neuropatia (problemi i qarkullimit periferik), probleme me shikimin, etj.

Dieta në diabet mellitus
Diabeti, veçanërisht diabeti tip 2, është një nga sëmundjet që shoqërohet më shumë me stilin e jetës jo të shëndetshme (ngrënie jo të shëndetshme, aktivitet fizik të pamjaftueshëm, stres) dhe për të parandaluar dhe trajtuar me sukses diabetin është e domosdoshme përvetësimi i mënyrave të shëndetshme të jetesës dhe dietave. Edukimi i duhur për ushqimin është i nevojshëm në të gjitha nivelet pasi parandalimi është hapi i parë dhe mund të ndihmojë shumë për të shmangur shfaqjen e diabetit. Kur bëhet fjalë për diabetin, ushqimi i duhur është thelbësor. Në parim, dietoterapia, gjegjësisht regjimi i të ushqyerit, për secilin person me diabet është individual. Kjo dietë individuale nënkupton një plan të ekuilibruar të dietës i përbërë nga ushqime të caktuara që plotësojnë nevojat individuale ushqyese, energjetike dhe të tjera të secili person dhe do të jetë në përputhje me terapinë e përshkruar. Sidoqoftë, ekzistojnë edhe rekomandime të përgjithshme ushqimore të bazuara në parime që tashmë janë provuar dhe bazuar në prova shkencore.

Këto rekomandime dhe parime janë thelbësore në parandalimin dhe trajtimin e diabetit. Diabeti nuk mund të kontrollohet nëse nuk merret parasysh çfarë, sa dhe kur hani. Dieta e diabetit përfshin të gjitha lëndët ushqyese, por në doza dhe në kohën e duhur. Dieta në diabetin tip 1 dhe tip 2 ndryshon me numrin e vakteve që varen nga terapia. Kur bëhet fjalë për diabetin, nuk është vetëm përparësi të zgjedhni ushqime të shëndetshme, por edhe të hani siç duhet duke shpërndarë ushqim në kohën e duhur, për të mos i anashkaluar, si dhe të jenë të ekuilibruar dhe të larmishëm, dmth çdo vakt përmban të gjitha lëndët ushqyese në proporcion dhe sasi të përshtatshme. Pra, dieta duhet të jetë e shëndetshme, e duhur dhe e ekuilibruar, për çka edhe ekzistojnë rregulla të caktuara. Për shembull, kur zgjedhni karbohidrate, ushqimet që përmbajnë karbohidrate komplekse dhe janë të pasura me fibra dietike duhet të zgjedhen. Ushqimet e pasura me karbohidrate komplekse dhe fibra përfshijnë drithëra të integruar (thekër, elb, hikërror, oriz të integruar, etj.), bishtajore (bizele, fasule jeshile, fasule, thjerrëza, etj.), perime, arra, etj. Karbohidratet komplekse dhe fibrat kanë një rëndësi të madhe në dietën e diabetikëve, pasi ato ndihmojnë në rregullimin e niveleve të glukozës në gjak. Ato thithen më ngadalë, gjë që nuk rrit nivelin e glukozës. Fibrat ngadalësojnë thithjen e glukozës dhe rregullojnë nivelin e sheqerit në gjak. Rekomandohet të konsumoni të paktën 14 g / 1000 kcal fibra në ditë. Diabetikët duhet, në parim, të kufizojnë konsumimin e tyre të ushqimeve të pasura me karbohidrate të rafinuara (miell të bardhë, bukë të bardhë, produkte të pjekura, makarona, ëmbëlsira, sode, shprisha,etj.). Perimet në ushqim duhet të jenë të pranishme në sasi të mëdha. Rekomandohen veçanërisht: perimet me gjethe jeshile, lakra, spinaqi, panaxhari gjethe, marule, lakër jeshtile, lakër brukseli brokoli, kastravec, selino, kungull i njomë, hudhër dhe pras. Karrota dhe panxhari rekomandohen vetëm nëse konsumohen të papërpunuara, pasi trajtimi i tyre termik rrit ndjeshëm indeksin e tyre të glicemisë. Frutat në dietën e diabetikëve duhet të jenë të pranishëm në sasi të moderuar për shkak të sheqerit natyral (fruktozës) që ai përmban, gjë që ndikon në nivelin e sheqerit në gjak. Pemë veçanërisht të dobishme për diabetin janë: mjedrat, boronica, manaferra, luleshtrydhja, aronia, rrushi pa fara, limoni, mollat, portokalli etj. Rekomandohet të shmangni gëlltitjen e frutave të ëmbëlsuar dhe të thata, reçelet dhe xhemet me sheqer, lëngjet e ëmbëlsuara të frutave etj.

Ushqime të tjera të rekomanduara për diabetikët përfshijnë ushqime që përmbajnë yndyrna të shëndetshme, siç janë vaji i ullirit i ftohtë i kulluar, ullinjtë, avokadot, farat dhe vaji i lirit, peshqit e pasur me acide yndyrore omega-3 (skumbri, salmon, tono, etj.), kanella e Cejonit, shafranj, ëmbëlsues natyral si stevia, aloe vera, carela etj. Si një mbështetje shtesë, diabetikët këshillohen të konsumojnë B-kompleks, vitaminën C, ALA (acid alfa lipoik), magnez, krom dhe probiotik.