A jeni ndier ndonjëherë kështu? A keni ndjerë të gjitha këto sensacione përnjëherë? Nëse po, a mendonit se ishit në prag të një goditje nervore ??? Vazhdoni të lexoni se për çfarë bëhet fjalë.
Kur ne të rriturit gjejmë telekomandën në sirtarin e frigoriferit, këtë shpërqendrim do t’i atribuojmë mungesës së gjumit dhe përgjegjësive të tepërta. Por, për shumë njerëz, incidente të tilla janë një mënyrë e jetës që deri para disa vitesh psikiatrit e diagnostikonin si ankziositet, çrregullim bipolar, depresion, por në fakt bëhet fjalë për Sindromën e mungesës së vëmendjes dhe hiperaktivitetit (ADHD). Mijëra të rritur përballen me sindromën që zakonisht u atribuohet fëmijëve dhe adoleshentëve dhe kjo është arsyeja kryesore pse problemi thellohet. Në dekadën e fundit, shëndeti mendor ka qenë fokusi ynë i vazhdueshëm. Njerëzit kanë përmirësuar në mënyrë dramatike vetë-vetëdijen e tyre – 60 deri në 70 përqind mund të njohin simptomat kryesore të depresionit, dhe gati gjysma e dinë se si ta njohin ankthin (seriozitetin) menjëherë pasi ta përjetojnë atë, sipas hulumtimeve të fundit. Por kur përmendet ADHD (ose mjafton vetëm hiperaktiviteti), shumica prej nesh imagjinojnë fëmijë duke vrapuar si mizat pa kokë duke goditur kokën në mur. Ky stereotip është aq i vështirë për tu shmangur saqë shpesh çon në gabim të diagnostikimit. Më të rrezikuar? Gratë (femrat)! Disa institute të shëndetit mendor në të gjithë botën tashmë janë duke punuar për të përmirësuar udhëzimet e pacientëve dhe, para se gjithash, mjekëve, që të mendojnë sërish para se të diagnostikojnë gjendjet normale mendore.
Sindroma e moskujdesjes dhe hiperaktivitetit karakterizohet nga tre sjellje themelore: hiperaktivitet, impulsivitet dhe pavëmendje.
MARKETINGU I GABUAR
“Sindroma e mungesës së vëmendjes dhe hiperaktivitetit karakterizohet nga tre sjellje themelore: hiperaktivitet, impulsivitet dhe pavëmendje, kështu që të prekurit përjetojnë simptoma të mungesës së vëmendjes ose një kombinim të të triave” shpjegon Dr. Rob Baskind, psikiatër dhe ekspert i ADHD te të rriturit. “Është një gjendje nervore ose çrregullim i sistemit përgjegjës për kontrollin e përqendrimit dhe transportimit të disa neurotransmetuesve të caktuar.” Është e zakonshme tek djemtë dhe natyrisht shumë fëmijë e tejkalojnë atë, por besohet se 65% e fëmijëve me ADHD akoma përballen së paku me disa nga simptomat deri në moshën 25 vjeçare, dhe disa mbeten të ngujuar me ta për dekada.
ADHD u njoh si një gjendje te të rriturit në 2008 dhe që atëherë, njerëzit, simptomat e të cilëve ndikojnë ndjeshëm në të paktën një fushë të jetës së tyre të përditshme, janë këshilluar të vizitojnë një specialist për trajtimin e duhur – një recepturë për metilfenidat (Ritalin) ose kurs të terapisë së sjelljes kognitive. Dhe e gjithë kjo tingëllon shumë e thjeshtë, por që nga fillimi kemi problem me vetëdijen midis njerëzve, madje edhe te mjekët.
Është e mundur që të keni simptoma dhe të mos i lidhni me sëmundjen dhe duke pasur parasysh përshtatjen e simptomave karakteristike për gjendjet të tjera, është e qartë që edhe mjekët po humbasin enigmën. Ndërsa fëmijët kryejnë teke (tantrume), të rriturit shtypin emocionet e tyre sepse shprehja e atyre emocioneve bëhet e papranueshme për shoqërinë. Në përkthim, ato nuk shfaqin simptoma, gjë që e ndërlikon diagnozën.
Rishikimi i sëmundjes në vitin 2014 midis vajzave dhe grave konfirmoi si vijon: Për shkak të mënyrës se si gratë shfaqin simptomat, ato zakonisht bëjnë pjesë në kategorinë “ të pakujdesshme” sesa hiperaktive; ato nuk i përkasin grupit të pacientëve që përjetojnë tre simptomat themelore njëkohësisht; ato shpesh nuk janë diagnostikuar me asnjë simptomë. Prandaj, tregoni sa shpesh ju ndodh të lini furrën të kyçur, të humbni çelësat e shtëpisë tuaj, të harroni dokumentet në banak.
Ndërsa fëmijët nxjerrin teke, të rriturit shtypin emocionet e tyre sepse goditja e tokës bëhet e papranueshme për shoqërinë dhe për këtë arsye problemi mbetet i maskuar.
DIAGNOZA E PËRSHTATSHME
Studimi nga Norvegjia ishte i pari që shqyrtoi gamën e gjendjeve të tjera mendore midis grave me ADHD. Duke u mbështetur në të dhënat e mbledhura nga 40,000 Norvegjezë me ADHD dhe 1.6 milion pa, studiuesit zbuluan se gratë që vuanin nga sindromi, ankthi, depresioni, çrregullimi bipolar dhe çrregullimet e personalitetit ishin më të përfshira. Por a mundet që jeta me ADHD të pa diagnostikuar të shkaktojë që të zhvillohen gjendje të tjera mendore? “Nëse jeni një nga njerëzit e paktë me sindromën në moshën e rritur, atëherë ka më shumë të ngjarë të keni një gjendje të rëndë dhe simptoma të rënda sesa të tjerët, simptomat e të cilat ndërpriten pas adoleshencës,” thotë Dr. Ashok Roy, psikiatër udhëheqës i handikapeve intelektuale në Kolegjin Rojal të Psikiatrëve. “Sa më gjatë të jetosh pa diagnozë, aq më shumë ka gjasa që të krijoni gjendje dytësore si rezultat i drejtpërdrejtë. “Dhe kjo është ajo ku ju do të bini në një grackë magjike. Nëse trajtoni gjendjet sekondare pa e kuptuar se ato janë shkaktuar nga sindromi, atëherë padyshim që keni një luftë të pafund.”
Ngritja e vetëdijes për të gjitha frontet (pacientë dhe mjekë) mund të bëjë ndryshimin më të madh. “Sindromi ka një cilësi tepër bujare, sepse pasi ta identifikoni dhe të filloni të punoni në të, padyshim që do të ndjeni ndryshimin. Nuk përfshin trajtim kompleks psikologjik, përgjigja ndaj trajtimit është zakonisht e shpejtë, dhe te disa njerëz mjekimi bën ndryshim brenda disa ditësh,” shpjegon Dr. Roy.
DEFINONIN RASTIN
Si bëni dallimin midis shpërqendrimi të çuditshëm dhe gjendjes mendore me të cilën mund të jetoni gjatë gjithë jetës suaj? Harrojini stereotipet sa për fillim. Sindromi zakonisht fillon me pakujdesi – ju humbni përqendrimin në mes të leximit, ju vazhdimisht hidheni nga një detyrë në tjetrën, rregullisht humbni objekte. Në piedestalin e këtyre tipare është e mundshme të shfaqet edhe sjellja hiperaktive ose impulsive – ndryshimi i planeve në minutën e fundit, kontrollimi i vëmendjes në dhomë/hapësirë dhe bisedë e vazhdueshme dhe e shpejtë.
Nëse mendoni se mund të merreni me sindromën, vizitoni mjekun tuaj amë dhe kërkoni që ai ose ajo t’ju drejtojë tek një specialist. Ejani të përgatitur dhe përmendni të gjitha simptomat, sepse vështirë se dikush do t’ju dëgjojë për më shumë se 3 minuta. Këshillohet të ceket SI simptomat ndikojnë në jetën tuaj. Nëse keni sindromën, do t’i përjetoni simptomat shumë shpesh, me siguri në baza ditore dhe ato do të ndikojnë në disa aspekte të jetës tuaj. Shoferi i rrezikshëm, pamundësia për të mbajtur një vend pune, vështirësitë në formimin e miqësive, janë shembuj të ndikimit të rëndësishëm të simptomave. Duke pasur parasysh natyrën zhvillimore të sindromës, merrni parasysh nëse keni pasur të njëjtat simptoma edhe si fëmijë. Nëse jeni diagnostikuar me ADHD, trajtimi përfshin ilaçe, terapi ose një kombinim të të dyjave. Pjesa më e mirë është se nuk ka mundësi të dështimit.
ADHD (Çrregullimi i hiperaktivitetit dhe mungesës së vëmendjes) është një gjendje që është e zakonshme tek djemtë dhe gratë e rritur.